Осыдан 30 жыл бұрын, 1991 жылы 1 тамызда Көкшетауда халық әншілері Біржан сал мен Ақан серіге ескерткіштер ашылды. Бұл ескерткіштер жақын жерде, Көкшетау мәдениет сарайының алдындағы алаңда орналасқан. Қаламыздың өміріндегі мұндай маңызды оқиға Абылай ханның туғанына 280 жыл толуына орайластырылды. Біржан сал мен Ақан сері - қазақ халқының мақтанышы, оларды әсіресе еліміздің солтүстігінде ерекше құрметтейді. Өйткені, мұнда, олар сүйіспеншілікпен айтатын Көкшетау жерінде олар өмір сүріп жұмыс істеді. Мүсін композициясының авторлары - мүсінші Төлеген Досмағамбетов пен сәулетші Арстан Қайнарбаев.
Біржан-сал (1834 – 1897 жылдар) - қазақтың классикалық ән орындаушылық мектебінің өкілі, ақын, поэт және композитор. Біржан талантты жастарды біріктіретін көшпелі театрдың бір түрін құрды. Бүгінде Біржанның 60 -тан астам туындылары белгілі: ««Айтбай», «Ғашығым», «Ақсеркеш», «Жанбота», «Жұкем сәулем», «Бурылтай» және басқалары. Біржан сал мүсінінің биіктігі 3,25 метр қоладан құйылған, тұғырдың биіктігі 2,25 метрді құрайды.
Ақан-Сері Қорамса-ұлы (1843-1913)-халық ақыны, әнші және композитор. Бала кезінен халық әні мен музыкалық шығармашылыққа қосылды. Күшті дауыс иегері. Ақан серінің көп қырлы таланты көпшілікке танылды, ол жәрмеңкелердің жиі қонағы болды, ән-кештерімен ауылдан ауылға көшті және айтысқа қатысты. Өзінің тәлімгері Біржан Салмен кездесті. Ақан сері бай музыкалық -поэтикалық мұра қалдырды. Оның: «Сырымбет», «Мақпал», «Қаранар», «Іңкәр-фй», «Перизат», «Ақ көйлек», «Ау жар», «Алтыбасар», «Құлагер» және тағы басқа шығармалары кеңінен танылды. Ақан серінің шығармашылығының ізбасарлары мен аудармашылары оның әндерін ұрпақтан ұрпаққа жеткізуге үлес қосты. Мүсіндік композицияда ақын қолында домбырамен отырып бейнеленген, фигура қоладан жасалған. Тұғыр мен мүсіннің биіктігі Біржан сал ескерткішімен бірдей.
«Степной маяк» газетінің 1991 жылғы 03 тамыздағы «Көкшетау жерінің әншілеріне» мақаласында мүсіндер мен ескерткіштердің ашылу салтанатты рәсімі түрлі -түсті суреттелген: Қаланың мәдени орталығында, В.И.Ленин атындағы сарай жанындағы «театр» алаңының бүйірінде орнатылған әдемі және мәнерлі мүсіндер. Ақан сері көңілі тасып, оның ішіндегі әуен қалқып тұрғандай. Алысқа бағытталған арманшыл көзқарас. Ал Біржан сал үлкен жеке драма бейнесінде суреттелген. Берік ағаштың діңіне тартылып, оның қолдары байланған. Тізесінде - мойны сынған домбыра. Ал көздерінде ауырсыну, бостандыққа деген ұмтылыс бар ... ».
«Певцам земли Кокшетау»
30 лет назад, 1 августа 1991 года в Кокшетау открыты памятники народным певцам Биржан сал и Акан серэ. Эти памятники находятся рядом, на площади перед Дворцом культуры «Кокшетау». Столь важное событие в жизни нашего города было приурочено к торжествам по случаю 280-летия со дня рождения Абылай хана. Биржан сал и Акан серэ – гордость казахского народа, особенно их почитают на севере нашей страны. Ведь здесь, на любовно воспетой ими, земле Кокшетау, они жили и творили. Авторами скульптурной композиции стали скульптор Тулеген Досмагамбетов и архитектор Арстан Кайнарбаев.
Биржан-сал (1834 – 1897 годы) – представитель классической казахской школы исполнения песен, акын, поэт и композитор. Биржан создал своеобразный кочующий театр, который объединил в себе талантливую молодёжь. Сегодня известно более 60 произведений Биржана: «Айтбай», «Ғашығым», «Ақсеркеш», «Жанбота», «Жұкем сәулем», «Бурылтай» и другие. Скульптура Биржан сал высотой 3,25 метра была отлита из бронзы, высота постамента составляет 2,25 метра.
Акан-Серэ Корамса-улы (1843-1913) – народный акын, певец и композитор. С детства приобщился к народному песенному и музыкальному творчеству. Обладал сильным голосом. Многогранный талант принес Акан серэ всеобщее признание, он был частым гостем ярмарок, переезжал из аула в аул с выступлениями, участвовал в айтысах. Встречался со своим наставником Биржан салом. Акан серэ оставил богатое музыкально-поэтическое наследие. Широко известны его произведения: «Сырымбет», «Мақпал», «Қаранар», «Іңкәр-фй», «Перизат», «Ақ көйлек», «Ау жар», «Алтыбасар», «Құлагер» и многие другие. Последователи и интерпритаторы творчества Акана серэ способствовали передаче его песен из поколения в поколение. В скульптурной композиции акын изображен сидящим с домброй в руках, фигура выполнена из бронзы. Высота постамента и статуи такая же как и у памятника Биржан сал.
В статье газеты «Степной маяк» от 03 августа 1991 года «Певцам земли Кокшетау» красочно описаны скульптуры и торжественная церемония открытия памятников: «… Красивы и выразительны скульптуры, установленные в культурном центре города, по бокам «театральной» площади у Дворца имени В. И. Ленина. Акан серэ весь в порыве, звучащая в нем мелодия словно плывет. Мечтателен взгляд, легкий, устремленный вдаль. А Биржан сал изображен в пору большой личной драмы. Он связан по рукам, притянут к стволу крепкого дерева. На коленях – домбра с перебитым грифом. И в глазах боль, отчаянный порыв к свободе…».
Comments